De natuur doet veel voor ons en biedt allerlei diensten die we goed kunnen gebruiken. Deze diensten van de natuur noemen we ecosysteemdiensten. Zo leveren de producerende ecosystemen landbouw en bosbouw producerende ecosysteemdiensten voedsel en hout. Regulerende ecosysteemdiensten als bestuiving en waterregulatie helpen onze landbouwgewassen te bevruchten en neerslag te reguleren. De natuur levert een belangrijke bijdrage aan het welzijn van mensen door een aantrekkelijke omgeving te bieden voor vrijetijdsactiviteiten. Dit leidt tot culturele ecosysteemdiensten zoals natuurtoerisme en recreatie.

Toch nemen we de waarde van natuurlijke ecosysteemdiensten tot nu toe niet mee in onze economische cijfers, zoals in het Bruto Binnenlands Product (BBP). De laatste decennia groeit het besef dat we dat wel moeten doen. De bijdragen van ecosystemen aan onze welvaart hangen sterk af van de inrichting en het beheer van de leefomgeving. Maar ook van de kwaliteit van ecosystemen en de mate waarin mensen van deze ecosysteemdiensten gebruik kunnen maken. De ecosystemen die deze bijdragen leveren, staan wereldwijd onder druk. De Monitor Brede Welvaart en Sustainable Development Goals 2023 laat zien dat de staat van de biodiversiteit en ecosystemen ook in Nederland zorgelijk blijft. Projectleider van TEEB (The Economics of Ecosystems and Biodiversity) Pavan Sukhdey zei het zo mooi: “We use nature because it’s valuable, but we loose it because it’s free.” Als we beter begrijpen hoe de natuur bijdraagt aan onze economische welvaart kan dat zorgen voor een duurzamere omgang met natuurlijke hulpbronnen. 

Natuurlijk Kapitaalrekeningen Nederland

Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS Centraal Bureau voor de Statistiek (Centraal Bureau voor de Statistiek)) werkt sinds 2015 aan de ontwikkeling van de Natuurlijk Kapitaalrekeningen voor Nederland. Dat doet het instituut samen met Wageningen University & Research (WUR Wageningen University &Research (Wageningen University &Research)) in opdracht van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV). De Natuurlijk kapitaalrekeningen hebben als doel om de relatie tussen natuur, economie en menselijke activiteiten met data en kaarten op overzichtelijke en internationaal vergelijkbare manier in kaart te brengen. Zo ontstaat een zo compleet mogelijk beeld van de kwaliteit van de ecosystemen in Nederland en de afhankelijkheid van de economie daarvan. De Natuurlijk kapitaalrekeningen volgen de richtlijnen van het in VN-verband ontwikkelde System of Environmental Encounting – Ecosystem Accounting (SEEA EA). 

CBS-kaarten nu te zien op Atlas Natuurlijk Kapitaal

Sinds kort kan iedereen de landsdekkende CBS-kaarten bekijken op de Atlas Natuurlijk Kapitaal. De kaarten geven inzicht in het functioneren van diverse ecosysteemdiensten en geven een indicatie wat de bijdrage is van deze ecosysteemdiensten aan onze economie. Het gaat om regulerende, producerende en culturele ecosysteemdiensten. Iedereen kan zo in- en uitzoomen op deze interactieve kaarten en elk willekeurig gebied in Nederland bekijken. De bijsluiter bij de kaart geeft meer informatie over hoe de kaart is gemaakt.

Van de meeste ecosysteemdiensten is zowel de fysieke als monetaire gebruikswaarde in kaart gebracht. De fysieke waarde geeft weer hoeveel de ecosysteemdienst bijdraagt in liters, kilogrammen of bijvoorbeeld graden Celsius. Zo zie je op de kaart Houtproductie – Fysiek hoeveel rondhout in m3 per hectare waar in Nederland geproduceerd is in 2020. Met monetair bedoelen we hoeveel die ecosysteemdienst bijdraagt in euro’s. Zo zie je op de kaart Houtproductie – Monetair hoeveel die houtproductie oplevert uitgedrukt in euro’s, exclusief energietoepassingen. 

Hoeveel vermeden gewasverlies door bestuiving?

De kaart Bestuiving – Fysiek geeft een overzicht van de bestuiving door wilde bestuivers. Wilde bestuivers zijn bijvoorbeeld wilde bijen en hommels. Honingbijen in beheer van een imker zitten er niet bij. We zien op de kaart hoeveel ton vermeden gewasverlies er is door bestuiving per hectare in 2020. Een groot gedeelte van de voedselgewassen hangt in meer of mindere mate af van bestuiving door insecten. De productie van deze gewassen zou aanzienlijk lager zijn zonder de aanwezigheid en activiteit van deze bestuivers. We zien op de kaart dat de bestuiving per hectare in 2020 het hoogst is in de Betuwe. Dat komt omdat daar veel gewassen worden verbouwd die van bestuiving afhankelijk zijn. Zo is er in deze provincies veel fruitteelt. Veel soorten (appel, peer, aardbei, kers, pruim, braam, framboos en blauwe bes) zijn afhankelijk van bijen en andere insecten voor bestuiving. 

De kaart Bestuiving – Monetair toont het vermeden productieverlies in 2020 door bestuiving uitgedrukt in euro’s per hectare. Naast de Betuwe zien we nu ook gebieden in de provincies Noord-Brabant, Utrecht, Zeeland en Gelderland donkerblauw oplichten. Het vermeden productieverlies uitgedrukt in euro’s is daar hoger. Dit laat zien dat deze gebieden economisch voordeel hebben van bestuiving door insecten.

 

 

 

Meer lezen?

De methoden voor het waarderen van ecosysteemdiensten en ecosysteemkapitaal zijn voortdurend in ontwikkeling. Bent u benieuwd hoe de kaarten tot stand zijn gekomen? Of wilt u meer achtergrondinformatie over de kaarten en de Natuurlijk Kapitaalrekeningen? Kijk dan op de pagina Natuurlijk Kapitaal van het CBS of stuur een e-mail naar milieurekeningen@cbs.nl.